“`html
Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – Son dönemlerde sosyal medya, doğru ve yanlış bilgilerin karıştığı bir ortam haline geldi. Alanında uzman olmayan birçok kişi, özellikle sağlık konularında rahatlıkla yorum yaparak takipçilerine tıbbi dayanağı bulunmayan tavsiyeler sunabiliyor. Bizler özellikle kadın takipçilerine hitap eden bu fenomenlerin, sağlık sorunu olan bireyler için yarattıkları riskleri gözlemleyebiliyoruz. Üstelik, uzmanlığı olmayan bu kişiler tarafından verilen tavsiyeler, sağlık alanında ciddi sorunlara yol açabiliyor. Son yıllarda 10 kadından birinde görülen Polikistik Over Sendromu (PKOS) hakkında yapılan yanlış bilgilendirmeler, bu durumun ne kadar ciddi bir sorun olduğunun altını çizmektedir. PKOS ile mücadele eden kadınlar, genellikle bu konuda yeterli bilgiye sahip olmayan fenomenlerin önerilerine kulak vererek, geri dönüşü olmayan kayıplar yaşayabiliyorlar. Bu yazıda, fenomelerin sunduğu PKOS’u çözebileceği iddia edilen diyet ve takviye gıda önerilerini inceledik ve konuyu uzmanlarla görüştük.
‘FENOMENLERİN YETKİSİ YOK’
BBC’nin PKOS ile ilgili hazırladığı dosya haberde, Sophie adında genç bir kadının hikayesini paylaşıyor. Sophie, 12 yıldır regl dönemlerini ağrılarla geçirmiş ve sonunda PKOS teşhisi almış. Bu süreçte, tıbbi yardım almakta zorluk yaşayarak sosyal medya fenomenlerinden birinin önerilerine yöneldi. Kourtney Simmang adlı fenomen, PKOS için sunulan diyet ve takviye gıda paketini 3 bin dolara (yaklaşık 106 bin lira) satışa sunmuştu. Sophie, bu paketi satın alarak bir yıl boyunca önerilen tavsiyeleri takip etti ancak PKOS’unda herhangi bir iyileşme göremedi. Hatta vücudunda ciddi rahatsızlıklar yaşamaya başladı. Sophie’nin durumunu değerlendiren Jinekolog Dr. Jen Gunter, Simmang’ın önerdiği tedavi protokollerinin yetkin olmadığını ve bilimsel dayanağına değinerek, sağlık konularında doğru bilgilere erişmenin önemini vurguladı.
Çeşitli sosyal medya platformlarında milyonlarca takipçisi bulunan fenomenlerin kendilerini “yaşam koçu” veya “beslenme uzmanı” gibi unvanlarla tanıtmaları, takipçileri arasında bir güven ortamı oluşturuyor. Ancak, gerekli eğitim ve yetkinliğe sahip olmayan bu kişilerin tavsiyeleri, özellikle PKOS gibi popüler hastalıklar için tehlikeli sonuçlar doğurabiliyor.
Bu bağlamda, BBC Dünya Servisi TikTok ve Instagram’da ‘PKOS’ etiketini kullanan içerikleri incelemeye aldı. 2024 Eylül ayında yaptığı araştırmalar sonucunda, bu etiketle en çok izlenen videoların neredeyse yarısının yanlış bilgi içerdiği ortaya çıktı.
YANLIŞ BİLGİ TEK TUŞLA YAYILIYOR
Tek bir tuşla yayılan yanlış bilgilerin en yaygın örnekleri arasında şunlar bulunmaktadır: PKOS’un tedavi edilebilir olduğuna dair diyet önerileri, keto diyeti veya doğum kontrol haplarının hastalığa neden olduğu gibi yanlış iddialar. Ancak, PKOS uzmanları bu bilgilerin yanıltıcı olduğunu ve bilimsel dayanağının bulunmadığını, ketojenik diyetlerin durumu daha da kötüleştirebileceğini ifade ediyor.
‘HASTAYA ÖZEL TEDAVİ YONTEMLERİ GEREKİYOR’
Polikistik Over Sendromu’nun tanı ve tedavisinin, alanında uzman kişiler tarafından yapılması gerektiğini belirten Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Harika Bodur Öztürk, PKOS’un metabolik hastalıklarla ilgili çok boyutlu bir sorun olduğunu vurguladı. “PKOS, hastalar arasında farklılık gösteren bir durumdur. Tedavi sürecinin hastanın bireysel klinik tablosuna göre şekillendirilmesi şarttır” diyen Dr. Öztürk, PKOS’un yaygınlığının artmasının sebebi olarak, yaşam tarzı değişikliklerini ve günümüzde beslenme alışkanlıklarının değişmesini gösterdi.
PKOS hakkında bilinçlenmenin arttığını belirten Dr. Öztürk, yapılan araştırmalarda bu hastalığın dünya genelinde her 10 kadından birinde görüldüğünü ifade etti. Türkiye’de ise bu oranın %15-19 aralığında olduğu bildirilmektedir.
Fenomenlerin yanlış bilgilendirmeleri yanı sıra PKOS’un tanısında kullanılan Rotterdam kriterleri ve ilgili bulgular hakkında bilgi vermek büyük önem taşımaktadır:
- Adet düzensizlikleri: Regl döngüsünün 35 günden uzun sürmesi.
- Hiperandrogenizm bulguları: Erkek tipi kıllanma, saç dökülmesi, akne gibi belirtiler.
- Ultrason bulguları: Yumurtalıklarda çok sayıda kist benzeri folikül varlığı.
‘PKOS’UN ETKİLERİ KAPSAMLI İNCELEMELİ’
“PKOS sadece üreme sağlığı ile sınırlı bir sorun değildir” diyen Dr. Öztürk, düzensiz regl kanamalarının ileride ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceğini belirtti. Uygun tedavi yöntemleri ve düzenli takip şarttır. PKOS’lu kadınların, bu sorunun uzun süreli bir sağlık durumu olduğunu unutmaması gerektiğini vurguladı.
‘UZMAN DESTEĞİ ŞART’
Bireysel sağlık durumu ve ihtiyaçların farklı olduğunun altını çizen Dr. Öztürk, PKOS tedavisinin bir uzman eşliğinde, bireyin sağlık durumuna göre yapılması gerektiğini ifade etti.
Beslenme ile PKOS arasındaki ilişki oldukça önemlidir. Uzman Diyetisyen Olcay Barış, “PKOS’un metabolik ve hormonal dengesizliklerle ilişkisi olduğu için bireylerin özel beslenme planları oluşturulmalıdır“ dedi. Ayrıca, sosyal medyada her diyet önerisinin bilimsel bir temele dayanmadığını ve bu tür önerilerin dikkatli bir şekilde değerlendirileceğini vurguladı.
PKOS için DOĞRU BESLENME TAVSİYELERİ
Fenomenlerin yanlış bilgilendirmelerine karşı, dijital ortamda yayılan sağlıklı beslenme önerilerinin bireylerin sağlık durumu üzerindeki olumlu etkilerini vurgulayan Diyetisyen Barış, PKOS’lu bireyler için şu tavsiyeleri sundu:
- Yavaş yükselen kan şekeri sağlayan tam tahıllar, sebzeler ve meyveler tercih edilmeli.
- Rafine şeker ve işlenmiş gıdalardan kaçınılmalı.
- Yüksek kaliteli protein kaynakları ile sağlıklı yağlar diyetin vazgeçilmezleri olmalıdır.
- Ayrıca, omega-3 yağ asitleri iltihaplanmayı azaltabilir.
- Sık ama küçük porsiyonlar halinde beslenmek, kan şekeri seviyesini dengelemek için gereklidir.
PKOS’un dünya genelinde birçok kadını etkilediği ve yanlış bilgilendirmelerin daha kötü sonuçlar doğurabileceği göz önüne alındığında, diyetisyenlerin rehberliğinde hazırlanmış kişiye özel beslenme planlarının oluşturulmasının önemi büyüktür. Uzmanlar, “PKOS tedavisi multidisipliner bir yaklaşım gerektirmektedir“ diyerek sözlerini noktaladı.
“`
